Bưởi năm roi là một giống bưởi nổi tiếng ở Việt Nam được trồng nhiều ở một số tỉnh miền Tây Nam Bộ (nhất là Hậu Giang và Vĩnh Long). Mỗi năm, giống bưởi này cho thu hoạch hai lần vào tháng 8 và tháng 12 âm lịch. 

Ở Hậu Giang tổng diện tích trồng Bưởi 1.639 ha. Trong đó, Bưởi da xanh được trồng tập trung các huyện Phụng Hiệp, Long Mỹ và Châu Thành, bưởi năm roi được trồng nhiều nhất là ở xã Phú Tân, Châu Thành. Với diện tích trồng 1.355 ha, có thể cung ứng khoảng 12.222 tấn. Bưởi năm roi có diện tích khoảng 285 ha tập trung ở huyện Châu Thành. Hàng năm nông dân tỉnh Hậu Giang có thể cung ứng khoảng 2.262 tấn/năm bưởi năm roi cho thương lái các nơi đến mua bán và chủ yếu ăn tươi và tiêu thụ trong nước. Bưởi năm roi và bưởi da xanh Hậu Giang đã được chứng nhận GlobalGAP với quy mô 54 ha và cũng được hợp tác xã trái cây sinh học OCOP và Công ty The Fruit Republic (Hà Lan) bao tiêu toàn bộ sản phẩm nên việc tiêu thụ ổn định và giá ở mức cao. Đặc biệt, hiện nay dưới sự sáng tạo của một số bà con nông dân ở huyện Châu Thành trái bưởi năm roi còn được sáng tạo để trở thành trái bưởi hồ lô rất được ưa chuộng và tăng thêm giá trị để trưng trong các dịp tết.

Trước năm 2018, do tình hình biến đổi khí hậu đã làm cho cây bởi suy giảm khả năng sinh trưởng, già cõi, dịch bệnh vàng lá thối rễ, vàng lá gân xanh trên cây bưởi năm roi từ đó đã làm giảm diện tích. Cụ thể, ông Võ Trung Thành ấp Phú Trí A, xã Phú Tân, huyện Châu Thành, tỉnh Hậu Giang, có diện tích 0,6 ha trước đây chuyên canh tác cây bưởi năm roi nhưng do dịch bệnh nên buộc ông phải chuyển đổi cơ cấu cây trồng thay vào vườn bằng cây na Thái hiện tại đã và đang cho trái thu hoạch. Nhưng với lòng đam mê cây bưởi năm roi, năm 2021 ông Trung Thành đã trồng xen vào vườn na Thái 200 cây bưởi năm roi đến nay đã được 6 tháng tuổi, cây đã và đang phát triển tốt nhằm để phục hồi lại diện tích trên bởi cây bưởi năm roi là cây đạc sản của địa phương cũng là lọai cây ăn trái mà ông Trung Thành đã một thời gắn bó, sáng tạo ra trái bưởi có hình dạng hồ lô làm tăng thêm giá trị góp phần phát triển kinh tế gia đình cho nhiều người nông dân trong vùng.

Ông Trung Thành chia sẻ: Từ khi cải tạo lại phần đất trên ông cũng đã từng trồng lại đôi ba lần, cũng như hiện tại có vài nông dân đã trồng lại cây bưởi năm roi này trên nền đất vườn cũ nhưng cây bưởi không phát triển rồi lại vàng lá thối rễ làm cho nông dân phải đau đầu vì không biết cách khắc phục để cải tạo lại điện tích cây bưởi năm roi.

Ảnh: Ông Trương Thanh Ngoan (phía phải) tham quan mô hình trồng bưởi năm roi xen trong vườn na Thái của ông Võ Trung Thành

Theo kinh nghiệm, ông Trung Thành trồng lại cây bưởi lần này ông Trung Thành đã suy nghĩ rất nhiều và tìm tòi giải pháp như chọn cây bưởi sạch bệnh tiến hành chiết cành, khi cây ra rễ ổn định rồi cắt đem giâm. Vật liệu và giá thể là sử dụng đáy bao xi măng, đất bãi bồi trộn với phân hữu cơ vi sinh. Trong lúc giâm cây, ông tiến hành đấp mô ngoài vườn, sau khi thấy cây giâm ra rễ ổn định tiến hành đem ra để trên mô đã đấp sẵn rồi tưới nước, bón phân, chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh mỗi lần cây ra cơi đọt non, cứ để cho cây phát triển bình thường rồi sau đó từ từ đấp đất vun mô để cây tiếp tục tạo hệ thống rễ hoàn chỉnh và sinh trưởng phát triển. Ông Võ Trung Thành rất vui và chia sẻ thêm suy nghĩ của mình: Đối với cây bưởi trồng lại lần này là nhờ bầu đất là đất bãi bồi để khô mới trồng cũng như trồng xen trong vườn na Thái cũng làm giảm đi nhiệt độ, ánh sáng thích hợp cho cây nên cây thích nghi với tiểu khí hậu của vườn, từ đó cho thấy cây bưởi tươi tốt.

Hiện tại 200 gốc bưởi năm roi của ông Trung Thành trồng lần nay đã và đang sinh trưởng phát triển cho thấy rất khả quan và ông Trung Thành hy vọng sẽ phục hồi diện tích bưởi thành công đầy hứa hẹn. Mô hình này nếu thành công sẽ tiếp tục nhân rộng để phát triển phục hồi lại diện tích cho cây đặc sản của địa phương.